خزانه تخت جمشید
در جنوب شرقی صفه کاخ بزرگی که با دیوارهای ستبر احاطه شده قرار داردوخیابان پهنی آنرا از دیگر بناها جدا کرده است.نقشه اصلی این کاخ همواره یکسان نبوده و مرتبا دستخوش تغییر شده است .ابتدا داریوش آنرا احداث کرد و ساختمانی بزرگ با اضلاع ۱۲۰*۶۰ متر ساخت.این بنا یک در در سمت غرب داشت. پس از مدتی گنجایش این ساختمان جوابگوی خزانه شاهی نبوده و به اجبار آنرا بزرگتر می کنند. و وسعت آن تقریبا دو برابر می شود.هر دوی این مراحل در زمان داریوش صورت گرفت. بعد از او خشیارشا قسمتی از غرب خزانه را حذف می کند آنرا به کاخ حرمسرا اختصاص می دهد و در قسمت شمالی به خزانه اضافاتی انجام می دهد.
در میان اشیای کشف شده در این بنا می توان به سنگ نگاره بار عام داریوش بر روی سنگ مرمر سیاه اشاره کرد.شاه بر تخت شاهی با عصایی در دست نشسته و پیش رویش عود سوزی قرار دارد.یک بزرگ درباری جامه مادی بر تن دارد و دست خود را به احترام بر دهان گذاشته و برای شاه گزارش می دهد.یک نیزه دار با جامه پارسی و یک خادم با بخور سوز در کنار آنها ایستاده اند.بر پشت سر شاه ولیعهد او به چشم می خوردو سپس یک خواجه درباری حوله شاه را نگه داشته و یک سپهبد با لباس مادی کمان ترکش کمان دان و تبرزین شاه را نگه داشته است.دو سرباز دیگر کنار آنها ایستاده اند.
لوحهای درباری که گزارش چگونگی ساخته شدن تخت جمشید را می دهند، در این کاخ توسط اشمیت کشف شدند. این لوحها نحوه تقسیم کارها ملیت کارگران و نحوه پرداخت حقوق به آنها را نشان می دهند. این لوحها ثابت می کنند که کارگران چه مرد چه زن چه بچه هرکدام حقوق خود را جنسی یا نقدی دریافت می کردند . هر کس کاری که از عهده اش بر می آمد انجام می داد و حقوق بیکاری مرخصی زایمان بیمه و سایر موارد جامعه مدرن امروزی رعایت می شده.
چون در این کاخ لوحهای دیوانی تهیه می شدند نیاز به دسترسی به آب برای درست کردن گل داشتند و جویهای آبی که به داخل خزانه می رفتند به همین دلیل تعبیه شدند. اینکه ساختمان به این عظمت چگونه نور می گرفته برای ما روشن نیست، احتمالا نورگیرهای این ساختمان در پشت بام بوده
